Rulmanın dönüş hızı, esas olarak rulman içindeki sürtünme ve ısının neden olduğu sıcaklık artışı ile sınırlıdır. Dönme hızı belirli bir sınırı aştığında, yanıklar vb. nedeniyle rulman dönmeye devam edemeyecektir.
Bir rulmanın sınır hızı, yanıklara neden olabilecek sürtünme ısısı üretmeden sürekli olarak dönebileceği sınır değeri ifade eder.
Bu nedenle, rulmanın sınırlama hızı, rulmanın tipi, boyutu ve doğruluğunun yanı sıra yağlama yöntemi, yağlayıcının kalitesi ve miktarı, kafesin malzemesi ve tipi ve yük koşulları gibi çeşitli faktörlere bağlıdır.
Tarafından verilen sınır hız rulman üreti̇ci̇si̇ genellikle, kabul edilen koşullar altında ulaşılabilecek en yüksek hızı ifade eder:
- Yatak toleransı seviye 0'dır;
- Yatak boşluğu grup 0'dır;
- Taşıma yükü nominal yükün 10%'si kadardır;
- Yağlama ve soğutma koşulları normaldir;
- Radyal rulmanlar yalnızca radyal yükleri, eksenel rulmanlar ise yalnızca eksenel yükleri taşır;
- Dış halka sıcaklığı 100°C'yi geçmez, vb.
- Uygulamanın gerektirdiği hız aralığı, ne tür rulman kullanılacağını belirlemeye yardımcı olacaktır.
Çoğu rulman üreticisinin ürün katalogları, ürünlerinin sınır hız değerini vermektedir. Uygulama, sınırlama hızının 90%'sinden daha düşük bir hızda çalışmanın daha iyi olduğunu kanıtlamıştır.
Dönüş hızına göre rulman tipi seçimi
A. Bilyalı rulmanlar, makaralı rulmanlara göre daha yüksek limit hıza ve dönüş hassasiyetine sahiptir, bu nedenle yüksek hızlarda bilyalı rulmanlar tercih edilmelidir.
B. Aynı iç çap koşulu altında, dış çap ne kadar küçük olursa, yuvarlanma elemanları o kadar küçük olur ve çalışma sırasında yuvarlanma elemanlarının yabancı yuvarlanma yoluna uyguladığı merkezkaç atalet kuvveti o kadar küçük olur, bu nedenle daha yüksek hızlarda çalışmaya uygundur.
Bu nedenle, yüksek hızlarda, aynı çap serisinde daha küçük dış çaplara sahip rulmanlar seçilmelidir. Daha küçük dış çaplı bir rulman kullanılırsa ve yük taşıma kapasitesi gereksinimleri karşılayamazsa, aynı rulman paralel olarak monte edilebilir veya geniş bir rulman serisi düşünülebilir.
C. Kafesin malzemesi ve yapısı rulman hızı üzerinde büyük bir etkiye sahiptir. Katı kafes, damgalı kafese göre daha yüksek dönme hızlarına izin verir ve bronz katı kafes daha yüksek dönme hızlarına izin verir. Genel olarak, yüksek hızlı çalışma durumlarında sabit bilyalı rulmanlar, eğik bilyalı rulmanlar ve silindirik makaralı rulmanlar kullanılmalıdır; daha düşük hızlı çalışma durumlarında ise konik makaralı rulmanlar kullanılabilir. Konik makaralı rulmanların sınırlama hızı genellikle sabit bilyalı rulmanlarınkinin yaklaşık 65%'si, silindirik makaralı rulmanlarınkinin 70%'si ve eğik bilyalı rulmanlarınkinin 60%'sidir. Eksenel bilyalı rulmanlar düşük bir limit hıza sahiptir ve yalnızca düşük hızlı uygulamalarda kullanılabilir.
Rulman hızını etkileyen faktörler
Yatak sınır hızını etkileyen faktörler şunlardır:
- Harici yükün boyutu;
- kuvvet yönü;
- Yağlayıcı türü, yağlayıcı miktarı;
- Rulman üretim hassasiyeti, rulmanın tolerans seviyesini ve rulmanın boşluk boyutunu ifade eder.
Ancak en önemli faktör, rulman malzemesinin izin verdiği çalışma sıcaklığı veya yağlayıcıdır.
Çeşitli rulman tiplerinin sınır hızları "Rulmanlı Yatak Ürün Kataloğu "nun rulman boyutu ve performans tablosunda listelenmiştir. Bunlar sırasıyla yağla yağlama ve gresle yağlama koşulları altında belirlenmiştir. Uygulama kapsamları şöyledir:
1. Standart (G) sınıfı toleranslı rulmanlar;
2. Radyal rulmanlar sadece radyal yükü, eksenel rulmanlar ise sadece eksenel yükü taşır;
3. P, 0,1C'ye eşit veya daha küçüktür (C, rulmanın temel dinamik yük değeridir);
4. Sert şaft ve yatak yuvası;
5. Yağlama ve soğutma koşulları normaldir. Rulman, 0,1C'ye eşit veya daha büyük P yük koşulları altında çalıştığında, yuvarlanma yolu temas yüzeyi ile yuvarlanma elemanları arasındaki temas gerilimi artarak rulman çalışma sıcaklığının yükselmesine ve yağlayıcının performansının nispeten bozulmasına neden olur. Bu nedenle, rulmanın limit hızı buna bağlı olarak azalacaktır.
Rulman uygunluğu seçim yöntemi
Günlük bakım yaparken veya mekanik tasarımla uğraşırken, rulman koordinasyonunu makul ve doğru bir şekilde seçmek çok önemlidir. Rulman koordinasyonunun doğru seçilmesi, makinenin normal çalışmasını sağlamak, rulmanın hizmet ömrünü uzatmak ve rulmanın yük taşıma kapasitesinden tam olarak yararlanmakla yakından ilgilidir.
Yüksüğün dönüp dönmediği.
Rulmanın iç bileziği veya dış bileziği dönen bir bilezik olarak çalıştığında, hafif sıkı bir geçme kullanılmalıdır. Girişim miktarı, birleşme yüzeyi çalışma yükü altında "sürünmeyecek" şekilde olmalıdır, çünkü sürünme meydana geldiğinde, birleşme yüzeyi Aşınarak kaymaya neden olacaktır. Halka hızı ne kadar yüksekse, aşınma o kadar ciddi olur.
Yük tipi.
Yerel yükleri taşıyan bilezikler, bilezik yuvarlanma yolları arasındaki sürtünme torkunun bileziğin dönmesini sağlayabilmesi için gevşek bir geçiş oturması veya küçük boşluklu bir oturmayı seçmelidir, böylece bilezik eşit şekilde gerilebilir ve rulmanın hizmet ömrünü uzatabilir.
Döngüsel yük taşıyan yüksük, bir girişim oturması veya daha sıkı bir geçiş oturması seçmelidir. Girişim miktarı, yüksük ile milin veya muhafaza deliğinin eşleşme yüzeyinde sürünmeye neden olmayacak şekilde olmalıdır. Salınım yüklerine maruz kalındığında, eşleşme gereksinimleri döngüsel yüklerinkiyle aynı veya biraz daha gevşektir.
Rulman uyumunu etkileyen diğer faktörler
Çalışma sıcaklığının etkisi.
Rulman çalışırken, sürtünmeli ısınma ve diğer ısı kaynaklarının etkisi nedeniyle, yüksüğün sıcaklığı eşleşen parçalarının sıcaklığından daha yüksektir. İç bileziğin ısıl genleşmesi, muylu ile uyumunun gevşemesine neden olurken, dış bileziğin ısıl genleşmesi, yuva deliği ile uyumunun daha sıkı hale gelmesine neden olacaktır.
Dönme doğruluğu ve dönme hızının etkisi.
Daha büyük yükler taşıyan ve daha yüksek dönme hassasiyeti gerektiren rulmanlarda, elastik deformasyon ve titreşim etkilerini ortadan kaldırmak için boşluklu geçmelerden kaçınılmalıdır. Bazı hassas takım tezgahlarının hafif yüklü rulmanlarında, milin şekil hatasının rulman doğruluğu üzerindeki etkisini önlemek için genellikle boşluklu geçmeler kullanılır. Genellikle rulmanın dönüş hızı ne kadar yüksekse, geçmenin o kadar sıkı olması gerektiğine inanılır.
Rulmanların takılması ve sökülmesi için koşullar.
Rulman montaj ve demontaj kolaylığı göz önünde bulundurularak gevşek geçme kullanılmalıdır. Bu özellikle ağır makinelerde kullanılan büyük ve ekstra büyük rulmanlar için önemlidir. Kolay montaj ve demontaj gerekiyorsa ve sıkı geçme gerekiyorsa, ayrı rulmanlar kullanılabilir veya iç bilezikte konik delikli rulmanlar, bir adaptör manşonu ve bir tahliye oluğu kullanılabilir.
